Goedendag beste schakelrijders en anderen,
Naar aanleiding van de vele vragen met betrekking tot tandwielverhoudingen hier een FAQ.
Niet zoals het tandwielen en kettingen topic, waar het alleen gaat over de kwaliteit van een ketting en de kennis van tandwielverhoudingen verspreid is over 48 pagina's.
Inleiding
[verbrandingsmotor in het kort]Doordat je zuiger naar beneden wordt gedrukt door de kracht van de ontsteking draait je krukas rond. [/verbrandingsmotor in het kort]
Dit ronddraaien gebeurt een bepaald aantal keer per minuut, dit zijn de toeren, en dit is wat je toerenteller aangeeft. 5000 RPM is dus elke minuut 5000 keer rond.
Maar omdat wij in het bezit zijn van een schakelblok worden deze toeren van de krukas via tandwielen doorgegeven aan de koppeling. De koppeling zit op zijn beurt vast aan de primaire as van de versnellingsbak.
Wanneer je je koppeling inknijpt scheid je de versnellingsbak van de krukas. Je drijft dus niet je versnellingen aan en ook niet je voortandwiel.
De vertandingen van je versnellingsbak, daar heb je als straatrijder niets te zoeken, bij de sprints worden deze nog wel eens aangepast om op kleine afstanden meer vermogen te benutten maar voor op straat zijn ze met elke setup geschikt.
Door te schakelen druk je een bepaalde tandwiel combinatie tegen elkaar aan die dus bepaald hoe het vermogen wordt overgegeven en hoe je secundaire as draait (de as van je voortandwiel).
De aandrijfvertanding
Nu is de kracht aangekomen bij je voortandwiel, en via je ketting je achtertandwiel. Hier kunnen we heel veel mee spelen om de brommer sneller op te laten trekken, of om hem harder te laten rijden op zijn top. De afgifte van je vermogen uit je blok op je achterwiel hangt hier van af.
Hoe groter het verschil is in aantal tanden tussen de 2 tandwielen, hoe sneller je optrekt.
Hoe kleiner het verschil is in aantal tanden tussen de 2 tandwielen, hoe harder je gaat.
Dat betekent dus:
harder optrekken: Groter achtertandwiel óf kleiner voortandwiel
Hogere topsnelheid: Kleiner achtertandwiel óf groter voortandwiel
Ook geldt dat een verandering aan het voortandwiel, hetzelfde is als een tegenovergestelde drievoudige aanpassing aan het achter tandwiel.
Voorbeeld:
13/47 = 14/50
12/47 = 13/50
1 tand voor kleiner = 3 tanden achter groter
1 tand voor groter = 3 tanden achter kleiner
Stel je maar eens voor: wanneer 2 tandwielen evenveel tanden hebben, draaien ze dus even snel, maar wanneer het aandrijftandwiel kleiner is, draait het 2e tandwiel niet evensnel als het aandrijftandwiel, maar er werkt wel dezelfde kracht op als in de situatie waarin ze even groot zijn.
Je hebt dus meer optrek kracht en levert tegelijk topsnelheid in. Andersom geldt het omgekeerde.
Tandwielverhoudingen hebben namelijk meer invloed op je topsnelheid dan bv. een andere cilinder!
Ik heb net verteld hoe het er in je blok aan toe gaat. Dus daaruit volgt dat wanneer 2 am6 brommers met 10k toeren en 13/47 vertanding, allebei in dezelfde versnelling rijden, ze even hard rijden ongeacht de rest van de setup, al heeft 1 van beide een pro race setup.
FAQ
Ik heb een [brommer] volledig ontgrenst die 90 loopt, kan ik met TWV hem 60 laten lopen en keihard laten trekken? IVM ouders en politie!
- Nee, dit kan niet. Wanneer jij je tandwielverhouding zo aanpast dat je 30km zachter rijdt op top, heb je zo een korte vertanding gemonteerd dat je brommer zijn vermogen niet goed kwijt kan.
Je trekt dan namelijk buiten de powerband op, en dat is een toerenbereik waarin 2takt zijn meeste vermogen levert. Dus je trekt dan op met een toerental wat minder vermogen geeft, maar ook wat je standaard uitlaat waarschijnlijk niet trekt. In extreme gevallen je ontsteking ook niet, maar al zou het kunnen zou je ernstige motorschade aan kunnen richten met een dergelijk zware belasting waar je standaard cilinder/lagers niet op gebouwd zijn.
Wat je beter kunt doen is een prop in de uitlaat maken, en die uitboren tot een bepaalde grootte waarop hij de snelheid heeft die jij wilt.
Ik wil de snelste van al mijn vrienden zijn, maar geen andere uitlaat. Kan ik er een 15/43 op leggen zodat ik 130 ga?
- Net als met een te korte vertanding, is ook een te lange vertanding niet te doen. Wanneer er zoveel kracht als dat vereist is om 15/43 te laten rijden op je blok komt, blijft je standaard setup niet draaien omdat daar te weinig koppel voor is.
Ook rijdt een te lange vertanding in de stad niet of amper en maakt dit je zeker de sloomste, 4t vespa's zullen je om de oren vliegen.
Een veel te lange vertanding is alleen leuk op een extreme setup op de zoutvlaktes van Utah, om een wereldrecord te vestigen.
Maarre.. Hoe weet ik dan of ik overtoeren draai op top?
- Een standaard cilinder moet in principe afgesteld zijn op zo een manier dat in zijn 6 de brommer niet meer dan de vooraf gestelde 10 - 11k toeren draait, test dit op een lange weg en kijk op hoeveel toeren jij uitkomt. Alles boven de 10 - 11k in zijn 6 (zonder koppeling uiteraard!) noemen we overtoeren, en dan kan iets zwaarder gaan zitten met je vertanding uitkomst bieden, 1 voortandwiel tand groter is ongeveer gelijk aan 500 toeren op top lager.
Moet mijn getunede MHR Team ook 10k draaien om geen overtoeren te maken?
- Dat geldt enkel voor de standaard cilinders, hoogtoerige cilinders mogen veel meer toeren draaien, omdat ze bij hogere toeren de powerband hebben, en hun vermogen afgeven. Het verschilt per cilinder wat ze het beste kunnen draaien, en dat kun je het beste zelf bepalen op wat voor manier hij het beste draait.
Ik wil heel graag een [x aantal tands] tandwiel op mijn brommer! Maar ik zie dit niet bij de webshops, weet iemand hoe ik hier aan kom?
* Dit tandwiel is niet verkrijgbaar voor jouw brommer, kleiner dan 11 en groter dan 71 wordt niet gemaakt.
- In theorie is dit waar, op de webshops staat dit tandwiel niet, maar er zijn gespecialiseerde tandwiel bedrijven, die tandwielen frezen op de maat waarop jij hem hebben wil (binnen de grenzen van het redelijke)
Hoe hard ga ik met [tandwielverhouding]?? En trekt het nog een beetje op?
- Of het snel optrekt, dat is een subjectieve stelling, dit kun je zelf het beste bepalen, maar voor een redelijke benadering van de echte snelheid kun je hier in de tabel kijken. Let er wel op dat dit snelheden zijn in de 6e versnelling, en dat voor jou tandwielverhouding je mogelijk wat omrekenwerk moet doen (zie omreken regel hierboven)
Het uitrekenen van de echte snelheid:
Ik heb tot mijn beschikking de bakverhoudingen van AM6 en Derbi, deze deel ik hier met jullie.
Toelichting:
De eerste kolom is de primaire vertanding (namelijk de vertanding van de krukas op je koppeling/primaire schakel-as.
De secundaire vertanding is de primaire schakel-as op de secundaire schakel-as, dus de versnelling.
De derde kolom is jouw eigen vertanding, in het voorbeeld staat 11/47 maar dat verschilt per brommer. De verhouding bereken je door 47/11 = 4,272. Dat zijn het aantal omwentelingen dat de secundaire as moet maken voor het wiel 1x rond draait.
Hoe bereken ik mijn snelheid?
Je neemt het aantal toeren, deel je door de primaire vertandingsverhouding, dat deel je door de verhouding van de versnelling, en als laatste deel je dat door je eind vertanding. Dan heb je het aantal omwentelingen dat je wiel maakt bij dat aantal toeren.
Dan bereken je de omtrek van je wiel (hoogte van de band + velg) * pi.
Dat vermenigvuldig je met het aantal omwentelingen, en dan heb je de afstand die je aflegt in een bepaalde tijd.
Voorbeeld:
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door SebastiaanT
Vooruit, ik heb een vrije 10 minuten.
Die leuke tabel komt zelfs nog te hoog uit, want ik reken nu wel even voor je uit hoe hard jij maximaal gaat met 10k.
Je hebt het over 10k in zijn 6 met een Minarelli AM6 blok. Dus draait je krukas 10k per minuut rond.
Je krukas krijgt bij een am6 blok een primaire vertanding van de krukas op de primaire schakelas van 3,550:1.
Je rijdt in de 6e versnelling dus wordt je primaire as op je secundaire as vertand met verhouding 0,960:1.
Je hebt volgens je perso 13/44, dus je secundaire as is onderhevig aan een verhouding op je achteras van 3,385:1.
Je hebt volgens jezelf 'enorme' wielen, dat valt allemaal wel mee hoor Jan-Willem. Maar goed; 130/90/16", dat betekent dus dat je band 117mm hoog is, en je velg een diameter heeft van 406mm, de gehele diameter van je wiel is dus 52,3 cm.
De wielomtrek bedraagt 2*pi*r oftewel pi*d.
De omtrek van jouw wiel is dus pi*52,3 = 164,3cm = 1,6m.
Nu gaan we even jouw snelheid uitrekenen:
10.000 / 3,550 = 2816,90 - RPM op de prim-as
2816,90 / 0,960 = 2934,27 - RPM op de sec-as
2934,27 / 3,385 = 866,85 - RPM op je achterwiel
866,85 / 60 = 14,45 - RPS op je achterwiel
14,45 * 1,6m = 23,12 m/s
23,12 m/s * 3,6 = 83,22 km/u
Dus óf er klopt niets van jouw toerenteller, óf er klopt niets van jouw kilometerteller.
Nu jij weer.
Hoe kom je aan de vertandingen?
Die zijn mij genereus verstrekt door Jelle (JelleRS), Hartelijk bedankt!
Ook Pirmin den Hamer (pirminR), Hartelijk bedankt voor de aanvulling van de Derbi tabel.
Ik heb geprobeerd het zo compleet mogelijk te vertellen, en zo min mogelijk voorkennis te vereisen.
Ik hoop dat mensen hier echt iets aan hebben, dit is de meest complete uitleg die ik zo even kan geven op een woensdagavond. Schroom niet mij te verbeteren/aan te vullen waar nodig, ik ben ook maar van vlees en bloed.